Dewch i ddarganfod beth sy'n gwneud saith amgueddfa genedlaethol Cymru mor arbennig

Sefydliad cenedlaethol gyda saith amgueddfa ar draws Cymru a chanolfan gasgliadau genedlaethol yw Amgueddfa Cymru. Rydyn ni’n elusen ac yn gorff a noddir gan y cyhoedd, a gefnogir gan Lywodraeth Cymru. Diolch i gyllid Llywodraeth Cymru mae mynediad rhad ac am ddim i bob un o'n hamgueddfeydd,.

Mae pob amgueddfa'n cynnig profiad amrywiol i ymwelwyr, gan gynnwys rhaglen o arddangosfeydd a digwyddiadau cyhoeddus, profiadau diwylliannol a threftadaeth unigryw, siopau a chaffis. Rydyn ni’n credu y gall treftadaeth ddiwylliannol newid bywydau ac ysbrydoli pobl. Mae'r amgueddfeydd a'r casgliadau cenedlaethol yn perthyn i bobl Cymru ac yn agored i bawb. Rydyn ni’n gweithio mewn partneriaeth â chymunedau ac ymwelwyr i ddatblygu ein rhaglenni a'n gwasanaethau.

Mae Amgueddfa Lechi Cymru yn Llanberis, Gwynedd, wrth droed yr hyn oedd yn un o chwareli llechi mwyaf yn y byd – Chwarel Dinorwig. Mae’r amgueddfa wedi’i lleoli ar safle gweithdai peirianneg gwreiddiol, a gafodd eu hadeiladu ym 1870. Caeodd y chwarel yn 1969, cyn ailagor fel amgueddfa ym 1972. Mae'n croesawu tua 145,000 o ymwelwyr y flwyddyn.

Mae'r amgueddfa'n adrodd hanes y diwydiant llechi yng Nghymru. Gall ymwelwyr weld llechi yn cael eu hollti a'u trin gan ein crefftwyr medrus, pob un ohonynt yn gyn-weithwyr chwarel a ddysgodd eu crefft yn Chwarel y Penrhyn gerllaw. Hyd yn oed heddiw, mae dal angen llaw ddynol i weithio'r creigiau anoddach.

Gall ymwelwyr wylio gof yn gweithio yn yr efail wreiddiol, ac mae gennym yr olwyn ddŵr weithredol fwyaf ym Mhrydain, a oedd unwaith yn pweru'r holl beiriannau yn y gweithdai. Mae tai gweithwyr y chwarel yn boblogaidd tu hwnt hefyd. Cafodd y rhain eu symud i'r safle i fynd ag ymwelwyr ar daith hanesyddol trwy'r gwahanol gyfnodau pan oedd pobl yn byw ynddyn nhw.

Yn dilyn y cyhoeddiad cyffrous bod Tirwedd Llechi Gogledd-orllewin Cymru bellach yn Safle Treftadaeth y Byd UNESCO, rydyn ni’n edrych ymlaen at ailddatblygu agweddau o'r Amgueddfa er mwyn ymestyn ei photensial a gwella profiad ymwelwyr.

Mae Amgueddfa Wlân Cymru yn un o amgueddfeydd llai Amgueddfa Cymru, gan dderbyn tua 32,000 o ymwelwyr yn flynyddol. Mae'n adrodd hanes cynhyrchu gwlân, o gnu i ffabrig. Mae’r amgueddfa wedi’i lleoli yn hen Felinau Cambria, a fu’r felin fwyaf ym mhentref Drefach Felindre ar un adeg yng nghefn gwlad Gorllewin Cymru. Dyma oedd canolfan diwydiant gwlân Cymru ar ddiwedd y 19eg a dechrau'r 20fed ganrif.

Mae'r amgueddfa'n cynnig cyflwyniad i ddiwydiant gwlân Cymru. Mae ein tîm o grefftwyr yn darparu arddangosiadau o'n peiriannau tecstilau gwaith. Maen nhw’n datblygu eu sgiliau i gadw’r ffyrdd traddodiadol o weithio, gan wehyddu blancedi ar ein gwyddiau pŵer i’w gwerthu yn siopau Amgueddfa Cymru ac arddangos prosesau gwlân eraill megis nyddu a chribo.

Maen nhw'n dod â straeon y bobl oedd yn gweithio yn y diwydiant yn fyw, a'i hanes a'i etifeddiaeth yng Nghymru. Mae'r meysydd gwaith yn hynod ddiddorol, gan ddarparu profiad synhwyraidd. Gall ymwelwyr glywed y sŵn ac arogli arogl y lanolin ac olew o'r peiriannau gweithio, a gweld y brethyn trawiadol yn weledol ar y gwyddiau. Mae'r Oriel Decstilau'n arddangos tecstilau Cymreig gwych, yn cynnwys blancedi, cwiltiau, crysau gwlanen a dillad tapestri lliwgar.

Rydyn ni’n gweithio'n agos gydag eraill yn y diwydiant tecstilau lleol i barhau i gynhyrchu brethyn yng Ngorllewin Cymru. Ochr yn ochr â'r amgueddfa, mae melin fasnachol Melin Teifi. Mae hwn yn gyfnod cyffrous i Amgueddfa Wlân Cymru, gan ein bod ni wrthi'n dod â'r felin a'i pheiriannau i mewn i'r amgueddfa. Mae'r perchennog presennol yn ymddeol ar ôl 58 mlynedd, a byddwn yn parhau â'r traddodiad o blethu blancedi gwlanen a thapestri Cymreig yn Nyffryn Teifi. Byddwn ni'n parhau i ddatblygu'r sgiliau a'r wybodaeth i gefnogi melinau eraill.

Mae gwlân yn ffabrig naturiol cynaliadwy. Mae'n ynni adnewyddadwy, yn fioddiraddadwy ac yn ailgylchadwy, ac mae'n dod yn ffeibr o ddewis fwyfwy ar gyfer ein dillad a'n cartrefi wrth i ni symud tuag at fyw'n fwy cynaliadwy.

Mae Big Pit Amgueddfa Lofaol Cymru yn bwll glo gweithredol sy’n ffurfio rhan o Dirwedd Ddiwydiannol Blaenafon, sy'n Safle Treftadaeth y Byd. Mae'n denu tua 150,000 o ymwelwyr y flwyddyn, y rhan fwyaf ohonynt yn profi'r daith danddaearol fyd-enwog.

Mae'n brofiad rhyfeddol. Nid yn unig ydych chi'n cael cyfle i fynd 300 troedfedd o dan y ddaear a mynd ar daith dywys drwy'r pyllau glo, gallwch chi hefyd gyfarfod a siarad â phobl a fu unwaith yn gweithio yn y diwydiant mwyngloddio. Dyma ein tywyswyr glöwr, sy'n hwyluso'ch ymweliad tanddaearol a'r profiad amgueddfa uchod ar y ddaear, a'n tîm technegol arbenigol, sy'n helpu i gadw'r amgueddfa a'r mwynglawdd yn rhedeg yn ddidrafferth.

Yn yr hen Faddonau Pen Pwll, mae gofod amgueddfa lle gallwch chi ddysgu mwy am y bobl oedd yn gweithio yn y diwydiant a chael gwybod am ei godi a’i ddisgyn o safbwynt dynol. Mae yna hefyd profiad clyweledol trochi o’r enw ‘Brenin Glo’ sy'n dod â’r profiad o weithio o dan y ddaear yn fyw, gan ddefnyddio ffilm ac arddangosfeydd o offer.

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe yn rhoi trosolwg o stori ddynol diwydiant ac arloesedd yng Nghymru. Mae'n rhoi darlun cenedlaethol o'r canrifoedd diwethaf a'r dyfodol, gydag arddangosfeydd, arddangosiadau a mewnwelediadau i dechnoleg o bob rhan o Gymru.

Mae'r amgueddfa yn derbyn tua 270,000 o ymwelwyr y flwyddyn ac mae ganddi enw da iawn am ymgysylltu agweddau dinesig a chymunedol. Cafodd Wobr Amgueddfa Noddfa gyntaf y DU, gan gydnabod y gwaith mae’n ei wneud wrth groesawu ffoaduriaid a'r rhai sy'n ceisio lloches.

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn gweithio gyda llawer o bartneriaid cymunedol, megis prosiect gardd GRAFT. Wedi'i chreu drwy gydweithio â gwahanol grwpiau cymunedol a gwirfoddolwyr, mae'r ardd yn amgylchedd sy'n tyfu'n gynaliadwy, organig sydd wedi creu tirwedd fwytadwy. Mae'n annog cyfranogiad a thrafodaeth, ac yn cynhyrchu llysiau, ffrwythau a pherlysiau sy'n cael eu rhoi i lawer o grwpiau ledled yr ardal.

Mae'r arddangosfeydd yn gwneud i'r amgueddfa yn brofiad ymdrwythol, rhyngweithiol a hwyl i bob oed. Mae'n lle gwych i ymweld, cymdeithasu a chwrdd â ffrindiau i archwilio hanes Cymru a mwynhau glannau Abertawe.

Mae Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru yng Nghaerllion yn amgueddfa fechan sy'n adrodd hanes y dref a'i hen breswylwyr: y Rhufeiniaid. Mae'n croesawu tua 70,000 o ymwelwyr y flwyddyn, gan roi cyfle iddyn nhw ddysgu pwy oedd y Rhufeiniaid a sut roedden nhw'n byw. Mae'r straeon yn cael eu cyfleu drwy wrthrychau fel darnau arian, gemwaith ac eitemau eraill y Rhufeiniaid â nhw i Gymru. Mae rhai yn arwyddocaol iawn, megis yr arch garreg Baddon sy'n cynnwys olion milwr Rhufeinig, a'r darn hynaf o ysgrifen yng Nghymru. Mae gardd Rufeinig i gerdded o'i chwmpas, ac mae'r gaer a'r baddonau (a reolir gan Cadw) a'r amffitheatr yn daith gerdded fer i ffwrdd.

Mae Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru wedi bod yn un o atyniadau treftadaeth mwyaf poblogaidd y DU ers tro. Mae wedi ennill llawer o wobrau, gan gynnwys Amgueddfa Flwyddyn y Gronfa Gelf a hoff atyniad cyhoeddus y DU yng nghylchgrawn Which?. Mae'n croesawu tua 700,000 o ymwelwyr y flwyddyn.

Mae’r amgueddfa awyr agored wedi’i lleoli ar dir Castell a Gerddi Sain Ffagan, maenor sy’n dyddio o ddiwedd yr 16g. Mae'r amgueddfa'n cynnwys 50 o adeiladau hanesyddol o bob rhan o Gymru, sydd wedi'u hailgodi yn y parcdir 100 erw. Gall ymwelwyr gerdded yn rhydd o amgylch yr adeiladau anhygoel hyn, tir y castell a'r gerddi, gan ei wneud yn ddiwrnod allan gwirioneddol wych.

Ochr yn ochr â hynny, mae tair oriel arobryn (dwy yn y prif adeilad ac un yn y tir) a gafodd eu creu yn yr ailddatblygiad diweddar. Yno, gallwch chi ddysgu am hanes cymdeithasol Cymru, o Oes yr Efydd hyd at heddiw.

Rydyn ni'n gweithio gyda llawer o bartneriaid gwahanol. Yn ystod yr ailddatblygiad, roedden ni'n cynnwys dros 120 o sefydliadau cymunedol a grwpiau eraill i lywio'r oriel newydd a chynllun y prif adeilad. Mae'r perthnasau hyn yn parhau i ddylanwadu ar ein gwaith.

Mae crefftau a threftadaeth yn bwysig yn Sain Ffagan. Mae ffocws ar wneuthurwyr a'u sgiliau: mae cof, melinydd, gwehydd a chlocsiwr yn gweithio yn yr amgueddfa. Mae arddangosfeydd byw a digwyddiadau arbennig yn cael eu cynnal yn aml, fel ffeiriau crefft a gwyliau bwyd, yn ogystal â gweithgaredd rhaffau uchel i blant ac oedolion. Mae fferm weithredol ar y safle, gyda bridiau prin a chamerâu ŵyna byw yn y gwanwyn.

Mae Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, sy'n adeilad hardd rhestredig Gradd I yng nghanol Canolfan Ddinesig hanesyddol Caerdydd, yn derbyn dros 500,000 o ymwelwyr y flwyddyn. Y tu mewn, mae casgliad celf o bwys rhyngwladol sy'n cynnwys celf gyfoes, hanesyddol, ffotograffig a Chymreig, yn ogystal â chasgliadau gwyddorau naturiol gwych. Dyma leoliad blaenllaw Amgueddfa Cymru ar gyfer arddangosfeydd mawr. Roedd sioeau haf 2022 yn cynnwys Ffotograffydd Bywyd Gwyllt y Flwyddyn, Rheolau Celf?, David Hurn: Cyfnewidiadau ac arddangosfa newydd a gafodd eu cyd-gynhyrchu gan y gymuned, Ail-wampio Picton.

Un o'r arddangosfeydd parhaol mwyaf poblogaidd yw'r Casgliad Argraffiadol sy'n enwog yn rhyngwladol. Ffefryn arall i ymwelwyr yw adran ddinosor y casgliad gwyddorau naturiol gyda ffosilau, esgyrn a darganfyddiadau daearegol.

Mae gweithgareddau rheolaidd yn gysylltiedig â'r arddangosfeydd a'r casgliadau, yn ogystal â digwyddiadau untro. Ar hyn o bryd rydyn ni’n treialu agoriadau hwyr y nos ar ddydd Iau cyntaf pob mis. Mae'r oriau agor yn cael eu hymestyn i 9pm er mwyn rhoi mwy o gyfle i bobl archwilio'r amgueddfa ar adeg o'r dydd sy'n gyfleus iddyn nhw - ar ôl ysgol, gwaith, neu ddarlithoedd, er enghraifft.

Ein holl amgueddfeydd yw'r llefydd delfrydol i ymweld â nhw ac ailymweld gyda theulu a ffrindiau. Dewch o hyd i'ch hoff oriel, gwrthrych, peintio neu brofiad yn y llefydd unigryw hyn sydd ar agor i bawb eu mwynhau.

Am fwy o wybodaeth, ewch i amgueddfa.cymru.