Blwyddyn yng Nghymru

Os ydych chi'n chwilio am fwy o bethau i'w gwneud yng Nghymru, beth am archwilio'r Adran digwyddiadau yng Nghymru ar wefan Croeso Cymru?

Mae plant yn curo ar ddrysau a chanu rhigymau llawen ar 1 Ionawr wrth gymryd rhan yn yr arferiad traddodiadol hwn gan dderbyn anrhegion bach. Mae digwyddiadau Calennig yn cael eu cynnal o gwmpas Cymru ar Nos Galan, fel arfer gyda cherddoriaeth a thân gwyllt.

Efallai mai'r golygfeydd o fynyddoedd ysblennydd sy’n gyfrifol am hwn, ond rydym yn griw rhamantus yma yng Nghymru! Mae gennym ein nawddsant cariadon ein hunain hyd yn oed. Anghofiwch am Ddydd San Ffolant, 25 Ionawr yw diwrnod mwyaf rhamantus y flwyddyn yng Nghymru. Rydym yn rhoi anrhegion rhamantus i anwyliaid i gofio am Santes Dwynwen, merch a ddaeth yn lleian ar ôl cael ei gwahardd gan ei thad rhag priodi'r dyn roedd hi'n ei garu. Ahh.

Yn draddodiadol, mae Gŵyl Fair y Canhwyllau sy’n cael ei dathlu ar Chwefror 2, yn nodi dyfodiad y gwanwyn yng Nghymru. Cafodd canhwyllau eu cynnau a'u gosod mewn ffenestri ac roedd gemau parlwr yn cael eu chwarae. Er nad yw’r dyddiad bellach yn cael ei nodi ar y calendr, mae gwasanaethau ar thema canhwyllau yn digwydd mewn rhai eglwysi i ddathlu'r dyddiad.

Rydym yn dathlu cerddoriaeth Gymraeg o bob math ym mhob genre ar Ddydd Miwsig Cymru! Mae gigs a pherfformiadau mewn lleoliadau amrywiol ar draws y wlad. Os ydych chi’n hoffi miwsig indi, roc, pync, ffync, gwerin, electronica, hip hop neu unrhyw beth arall, mae miwsig anhygoel yn cael ei greu yn y Gymraeg i chi ei ddarganfod.

Pencampwriaeth rygbi rhyngwladol flynyddol yw Rygbi'r Chwe Gwlad, sy'n cynnwys timau cenedlaethol dynion a menywod Cymru. Mae'n dechrau yn gynnar ym mis Chwefror ac yn para am saith wythnos. Mae hyd at dair gêm yn nhwrnamaint y dynion yn cael eu chwarae yn Stadiwm Principality Caerdydd bob blwyddyn, gan ddod â thorfeydd enfawr ac awyrgylch gŵyl angerddol i'r ddinas. Eisiau gwybod pam ein bod ni'n caru rygbi gymaint? Carolyn Hitt sydd â'r ateb ... )

Mae ein diwrnod cenedlaethol ar 1 Mawrth yn ddathliad mawr o'n nawddsant, Dewi Sant.

Roedd Dewi Sant (c. 500 – c. 589) yn esgob Cymreig o Fynyw (Tyddewi bellach) yn ystod y 6g.

Mae Dydd Gwyl Dewi, yn ddiwrnod cenedlaethol Cymru sy’n cael ei ddathlu ar 1 Mawrth. Mae gorymdeithiau stryd yn cael eu cynnal ar draws y wlad sy’n llawn hwyl i bobl o bob oed gyda llawer o faneri Cymru yn hedfan yn yr awyr. Mae llawer o bobl yn gwisgo cennin Pedr neu genhinen - arwyddluniau cenedlaethol Cymru a rhai, yn enwedig plant, yn gwisgo gwisg genedlaethol Cymru, crysau rygbi'r tîm cenedlaethol, neu'n gwisgo fel cennin, cennin Pedr neu hyd yn oed ddraig.

Ar drothwy cyfnod ymprydio Cristnogol y Grawys, mae Diwrnod Crempog yn cael ei ddathlu ac mae pobl yn creu ac yn bwyta crempogau o bob math. (Eisiau gwneud rhai eich hun? Beth am goginio ein rysáit crempog?).

Ar 14 Ebrill sy’n ychwanegiad newydd i'r calendr dathlu pethau Cymreig, rydym yn dathlu danteithfwyd rhyfedd o flasus o’r enw bara lawr. Bara lawr yw'r fersiwn wedi'i goginio o lafwr, neu wymon porffor, sef algâu coch meinweol sy’n tyfu’n doreithiog ar hyd arfordir creigiog Cymru. Lansiwyd y diwrnod gan The Pembrokeshire Beach Food Company yn 2022, i ddathlu'r bwyd cenedlaethol anarferol hwn.

Mae gwyliau Cristnogol y Pasg yn digwydd dros un penwythnos ym mis Mawrth neu fis Ebrill, gyda'r dydd Llun a dydd Gwener yn wyliau banc (sy'n golygu nad oes rhaid i lawer o bobl weithio). Mae gorymdeithiau crefyddol yn cael eu cynnal (ar y dydd Sul fel arfer), tra bod plant yn hela am wyau siocled a gafodd eu gadael gan Bwni'r Pasg – cwningen enfawr chwedlonol sy’n hoff iawn o siocled (peidiwch â chymysgu’r Bwni Pasg â Rarebit Cymreig).

Yn draddodiadol, mae Calan Mai, ar 1 Mai yn cael ei ystyried yn ddechrau'r haf. Cafodd tai eu haddurno a choelcerthi eu cynnau a chynhaliwyd partïon mawr. Heddiw, mae'r dydd Llun cyntaf ym mis Mai yn dal i fod yn ŵyl y banc (sy'n golygu nad oes rhaid i lawer o bobl weithio).

Mae un awdur mai pobl yn ei gysylltu â Chymru yn fwy na neb, sef Dylan Thomas bardd telynegol, rhamantaidd, gwyllt a storïwr penigamp. Cafodd Dylan ei eni yn Abertawe ac ysgrifennodd y rhan fwyaf o'i weithiau enwog yma yng Nghymru. Mae Diwrnod Dylan yn cael ei ddathlu ar 14 Mai - yng Nghymru a nifer o lefydd eraill. Dyma'r dyddiad y darllenwyd ei waith enwocaf Under Milk Wood am y tro cyntaf ar lwyfan yn Efrog Newydd yn 1953. Oeddech chi’n gwybod bod yr awdur plant Roald Dahl hefyd yn Gymro?

Gwobr gelf sy’n cael ei dyfarnu ddwywaith y flwyddyn yw Artes Mundi. Dyma'r wobr fwyaf o’i math yn y DU ac mae'n denu talent o bob cwr o'r byd. Mae gwaith artistiaid sydd ar y rhestr fer yn cael ei arddangos yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru yng Nghaerdydd am nifer o wythnosau, cyn cyhoeddi’r enillydd sy’n ennill gwobr o £40,000.

Dros ŵyl banc mis Mai bob blwyddyn, mae byddin fechan o gomedïwyr yn disgyn ar dref farchnad hanesyddol Machynlleth. Mae Gŵyl Gomedi Machynlleth yn cynnal gigs diddos mewn tafarndai, gorsafoedd rheilffordd a distyllfeydd jin.

Un o wyliau llenyddol mwyaf a gorau'r byd sydd wedi cael ei enwi’n Woodstock of the Mind gan Bill Clinton... Mae Gwyl y Gelli yn digwydd ddiwedd y gwanwyn bob blwyddyn, yn nhref fach Y Gelli Gandryll ar y ffin â Lloegr.

Mae'r ŵyl gerddoriaeth glasurol hynaf yng Nghymru yn cael ei chynnal bob mis Mehefin yn Neuadd fawreddog Gregynog, ym mhentref Tregynon, ger y Drenewydd. Dechreuodd Gŵyl Gregynog yn 1933, ac mae'n dal i ddenu ymwelwyr o bob cwr o'r byd heddiw.

Mae Sioe Frenhinol Cymru sy’n cael ei chynnal dros 4 diwrnod yn un o'r digwyddiadau amaethyddol mwyaf a mwyaf mawreddog Ewrop. Ochr yn ochr â chystadlaethau da byw, mae'r rhaglen ddyddiol yn cynnwys pob math o bethau o arddangosfeydd hebogyddiaeth a threialon cŵn defaid i arddangosfeydd modur motocross beiddgar a robotiaid animatronig enfawr.

Mae Ras Yr Wyddfa flynyddol i gopa'r Wyddfa ac yn ôl wedi ei chynnal ers 1976 ac mae'n denu tua 500 o redwyr o 10 o wahanol wledydd.

Mae Gŵyl Afon Conwy yn cael ei chynnal dros ddau benwythnos ym mis Gorffennaf, ac mae’n dathlu'r berthynas bwysig rhwng y dref ac aber yr afon sy'n rhedeg ochr yn ochr â hi. Mae'r digwyddiadau'n cynnwys sioeau cychod, rasys ac adloniant ar ochr y cei i blant.

Gŵyl gerddoriaeth a chelfyddydol annibynnol bedwar diwrnod sy’n cael ei chynnal ger Crughywel ym Mannau Brycheiniog gydag ethos cynaliadwy cryf. Mae Gŵyl y Dyn Gwyrdd yn cynnwys cerddoriaeth a pherfformiadau ar draws sawl genre, gan gynnwys byd, gwerin, indi a dawns.

Gŵyl sy'n dathlu llenyddiaeth, cerddoriaeth a pherfformio yng Nghymru yw eisteddfod. Mae eisteddfodau wedi cael eu cynnal ar hyd a lled Cymru ers y 12fed ganrif. Y mwyaf yw ein Eisteddfod Genedlaethol flynyddol sy'n cael ei chynnal yn rhannau gwahanol y wlad bob blwyddyn. Dathlu a hyrwyddo ein hiaith a'n diwylliant unigryw yw bwriad yr Eisteddfod. A hithau'n para wythnos, mae'n denu tua 150,000 o ymwelwyr gyda chymysgedd eclectig o gerddoriaeth, dawns, drama a gweithdai gyda digwyddiadau i'r teulu cyfan.

Mae gan dref Llanwrtyd yn y canolbarth enw mawr am ddigwyddiadau chwaraeon gwallgof. Mae cystadlaethau fel Dyn yn erbyn Ceffyl a'r Real Ale Wobble yn digwydd ar wahanol adegau yn ystod y flwyddyn, ond yr un mawr yw Gemau amgen y Byd ddiwedd Awst. Mae'n cynnwys cario gwraig, reslo mewn grefi, rhedeg am yn ôl a swyno mwydod. Ond y digwyddiad enwocaf yw snorclo cors. Dim syniad beth yw e? Mae ond un ffordd o ddarganfod...

Mae Gŵyl Jas flynyddol hirhoedlog Aberhonddu wedi croesawu amrywiaeth o gerddorion jas o bob cwr o'r byd dros y blynyddoedd.

Pride Cymru yw'r digwyddiad LHDTQ+ mwyaf yng Nghymru. Mae’n cael ei gynnal yng Nghaerdydd bob blwyddyn, gyda gorymdeithiau, partïon a cherddoriaeth fyw sy’n hyrwyddo amrywiaeth a chydraddoldeb.

Mae hwn yn fwy na chaws ar dost! Mae Rarebit Cymreig yn llawer mwy cywrain gyda chaws wedi’i doddi a’i gymysgu â mwstard a chwrw cyn cael ei daenu dros fara sydd wedi’i dostio. Does neb yn gwybod o ble mae’r rysáit wedi dod, ond credir mai llygriad o'r gair rabbit (cwningen) yw rarebit (os yw hynny'n helpu?). Mae'n boblogaidd ar fwydlenni ar draws y wlad, ond rydym yn ei garu gymaint ein bod ni’n dathlu Diwrnod Rarebit blynyddol ar 3 Medi.

Mae Gŵyl Fwyd y Fenni yn gymysgedd o flasu cynnyrch, dosbarthiadau coginio meistr a gweithgareddau bwyd hwyliog i blant (yn ogystal â chriw o gogyddion enwog) sy’n sicrhau bod yr ŵyl benwythnos hon yn un o ddigwyddiadau coginio gorau Cymru.

Mae'r ŵyl ffilm dridiau newydd hon yn arddangos y gorau o wneuthurwyr ffilmiau, cyfarwyddwyr ac animeiddwyr o Gymru gyda gwobrau mewn 20 o gategorïau. Mae dros 80 o ffilmiau a chlipiau byr eu dangos yn ystod Gwyl Ryngwladol Ffilmiau Cymru bob blwyddyn.

Credir mai hwn yw gŵyl cefnogwyr flynyddol Elvis mwyaf y byd ac am ryw reswm mae’n digwydd yn nhref glan môr Porthcawl bob mis Medi, gyda gwisgoedd ffansi dros ben llestri a llawer o ganu.

Yn ystod digwyddiad Drysau Agored Cadw mae gwasanaeth amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru'n agor y drysau i nifer o adeiladau treftadaeth Cymru ac atyniadau hanesyddol am benwythnos. Mae’n rhoi cipolwg y tu ôl i’r llen a mynediad i henebion ac adeiladau nad ydynt fel arfer ar agor i’r cyhoedd.

Mae IRONMAN Cymru yn cael ei gynnal yn flynyddol yn Ninbych-y-pysgod, Sir Benfro ac mae cannoedd o athletwyr (proffesiynol ac amatur) o bob cwr o'r byd yn teithio yno i gystadlu.

Mae pobl eraill yn dathlu ‘Halloween' ar 31 Hydref, ond yng Nghymru mae'n Galan Gaeaf, sef diwrnod cyntaf y gaeaf. Roedd ein cyndeidiau Celtaidd yn credu bod y drws rhwng eu byd a'r nesaf ar agor ar y diwrnod hwn. Felly, gwnaethon nhw deyrnged i'r meirw, gan ddawnsio o gwmpas tân y pentref. Roedd yn achlysur difrifol ac roedd pobl yn gwisgo mygydau i ddychryn yr ysbrydion drwg. Peidiwch â phoeni, y dyddiau yma mae'n achlysur llawer mwy ysgafn! Yn union fel llefydd eraill yn y DU, mae pobl yn gwisgo fel creaduriaid bwganllyd ac mae plant yn mynd allan i gasglu cast neu geiniog.

Cafodd gŵyl fawr Caerdydd, Gŵyl Sŵn ei dechrau gan DJ Cymraeg o'r BBC, Huw Stephens, ac yn ystod yr ŵyl, mae nifer o leoliadau cerddoriaeth fyw ar hyd a lled y ddinas yn cynnal gigs o wahanol feintiau yn ystod penwythnos ym mis Hydref. Mae'r ŵyl bellach yn cael ei rhedeg gan glwb nos Caerdydd, Clwb Ifor Bach.

Dros 15 mlynedd, mae Gwobr Iris wedi dod yn llais blaenllaw wrth hyrwyddo ffilmiau byr LGBT+, ac mae'r ŵyl yng Nghaerdydd, sy'n cael ei chynnal yr un amser â'r wobr ffilm flynyddol o £30,000 (gwobr ffilm fer fwyaf y byd) yn ddigwyddiad arwyddocaol yng nghalendr gŵyl ffilmiau Prydain.

Mae Marathon Cymru Casnewydd yn un o sawl marathon i gael eu cynnal yng Nghymru. Credir mai hwn yw un o farathonau mwyaf gwastad y DU ac mae’n digwydd yn ninas Casnewydd ac o'i hamgylch, gan orffen ochr yn ochr â glan afon y ddinas. Mae ras 10k yn cael ei chynnal ar yr un pryd.

Mae'r noson y cafodd cynllun Guto Ffowc i chwythu i fyny senedd Prydain ei rwystro yn cael ei dathlu ar draws y DU gyda choelcerthi ac arddangosfeydd tân gwyllt ac mae pobl Cymru yn cynnal digwyddiadau i gofio hwn hefyd. Mae arddangosfeydd mawr yn cael eu cynnal mewn trefi a dinasoedd ledled y wlad ar 5 Tachwedd, yn ogystal â'r penwythnos agosaf.

Ystyr Mari Lwyd yw caseg lwyd ac mae'n draddodiad paganaidd hynafol sy'n dal i fodoli’n gryf mewn rhannau o Dde Cymru. Mae penglog ceffyl ar bolyn yn cael ei addurno gyda chlychau a rhubanau lliwgar ac mae’n cael eu cario drwy'r strydoedd. Ym mhob tŷ mae'r Fari a'i dilynwyr yn canu rhigymau wrth y drws. Mae perchnogion y tai yn adrodd y rhigymau yn ôl. Yn y diwedd mae’r Mari yn cael mynd i mewn gan ei bod yn dod â lwc dda am y flwyddyn i ddod. Fel arfer bydd y Mari Lwyd i'w gweld ym mis Rhagfyr, ond gall fod ym mis Ionawr hefyd, gan gynnwys ardal Cas-gwent.

Mae Dydd Nadolig yn ŵyl genedlaethol yng Nghymru ac yn cael ei ddathlu gyda'r teulu. Mae anrhegion yn cael eu cyfnewid a llawer gormod o fwyd yn cael ei fwyta. Mae llawer o bobl yn ymweld â thafarndai ar Noswyl Nadolig a/neu’n mynychu gwasanaethau carolau ganol nos mewn eglwysi, gan gyfeirio at draddodiad Cymreig y Plygain, sy’n golygu mynd i’r eglwys am 3am i ganu caneuon gwerin fore Nadolig.

Mae nofio yn y môr wedi dod yn ddefod gynyddol boblogaidd yn ystod cyfnod yr ŵyl yng Nghymru. Mae Porthcawl wedi cynnal sesiynau nofio bore Nadolig am dros 50 mlynedd, tra mai Gŵyl San Steffan yw'r diwrnod i wynebu’r oerfel ar Draeth y Gogledd Dinbych-y-pysgod a Chefn Sidan ym Mhen-bre. Yn y cyfamser, mae Abersoch, Ynys y Barri, Porth Mawr, Morfa Nefyn a Saundersfoot yn cynnal sesiynau nofio ar Ddydd Calan. Gweler safle Croeso Cymru am Restr o sesiynau nofio Nadoligaidd yng Nghymru.

Cafodd Rasys Nos Galan eu sefydlu yn 1958 gan y rhedwr lleol Bernard Baldwin ac maen nhw’n cael eu cynnal yn nhref Aberpennar bob Nos Galan. Mae'r digwyddiad yn dechrau gyda gorymdaith wrth olau ffaglau, sydd fel arfer yn cael ei arwain gan enwogion (fel capten rygbi Cymru Sam Warburton), cyn i'r rasys i oedolion a phlant gael eu cynnal. Mae'r noson yn gorffen gydag arddangosfa tân gwyllt.

Mwy o wybodaeth am berfformiadau byw, gwyliau a diwylliant yng Nghymru.

Dewch o hyd i wybodaeth am ddigwyddiadau a phethau i'w gwneud yng Nghymru ar Wefan Croeso Cymru.