Fe ges i fy magu ag ysbryd anturio
Roedd fy nau riant yn beirianwyr hunangyflogedig, ac roedd ganddyn nhw agwedd ‘gallu gwneud’. Fe wnes i ddechrau rasio beiciau modur pan oeddwn i’n chwech oed, ac mae fy atgofion hapusaf o gyfnod fy mhlentyndod yn ymwneud â sefyll ar ochr mynydd rhewllyd yn Aberdâr, heb fawr o deimlad yn fy mysedd, gyda Dad yn gweithio ar y beic a mam yn coginio ar gyfer pawb oedd o gwmpas. Ro’n i wrth fy modd.
Dw i’n dwlu ar seiclo ac un o’r digwyddiadau chwaraeon gorau i mi fod ynddyn nhw erioed oedd Gŵyl Seiclo’r Fenni. Roedd pobl o bob oedran yn y gymuned allan ar y stryd, yn gwylio pawb, o blant wyth a naw oed ar feiciau bychan i'r seiclwyr proffesiynol, a phawb yn rasio’r un cylch. Roedd yn anhygoel – popeth y dylai chwaraeon fod.
Dwi wastad wedi bod yn berson rhoi fy oll neu ddim o gwbl
Pan gollais fy nawdd beicio modur, dyna pryd y gwnes i ganolbwyntio ar rygbi. Mae pob bachgen a merch ifanc yn tyfu gyda’r freuddwyd o chwarae dros Gymru. Mae ’na rywbeth hudolus am wisgo’r crys coch. Ond i mi, roedd ’na elfen o fod y gorau y gallwn i fod.
Fe wnes i dreulio blwyddyn hanfodol bwysig yn Ne Affrica. Pan oeddwn i’n 17, derbyniais ysgoloriaeth i Goleg Michaelhouse yn KwaZulu-Natal. Roedd hyn yn fuan ar ôl i apartheid ddod i ben, a fi oedd yr unig fyfyriwr du - a’r cyntaf - yn y XV Cyntaf. Fe wnes i aeddfedu gymaint yn ystod y flwyddyn honno. Agorodd fy llygaid i broffesiynoldeb: nid mater o arian yn unig ydoedd, roedd yn ymwneud â’r modd yr ydych chi’n bwrw iddi a mireinio eich crefft. Tîm ysgol oeddem ni, yn hyfforddi tair gwaith bob dydd ac yn chwarae o flaen torf o 14,000 o bobl.
Mae unrhyw gam gymerwch chi y tu allan i ffiniau’r hyn sy’n gyffyrddus yn gam hanfodol tuag at hunan-adnabyddiaeth, ac yn y pen draw, at hapusrwydd."
Rydw i wedi cael ambell brofiad anodd, a chyfnodau tywyll, fel pawb arall. Taith yw bywyd, sy’n cynnwys adegau da a drwg. Rydw i’n danbaid o blaid defnyddio holl brofiadau bywyd i’n cyfoethogi ni. Rydw i mor ddiolchgar i gael bod yma nawr.
Roedd y mynyddoedd yn rhoi hedd i mi
Cafodd fy ngyrfa rygbi ei dwyn oddi arnaf oherwydd anaf, a dim ond dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf yr ydw i wedi gallu prosesu’r teimladau hynny, rhai cadarnhaol a negyddol, a sylweddoli o’r diwedd mor ffodus oeddwn i i gael chwarae dros fy ngwlad. Yr heddwch hwnnw yw un o’r rhoddion mwyaf a ges i gan y mynyddoedd: rydw i’n gallu mwynhau rygbi unwaith eto.
Does dim rhaid i rywbeth fod yn hwyl i fod yn hwyl. Gall hwyl olygu her, bodlonrwydd a llwyddiant, yn ogystal â chwerthin a thynnu coes a threulio amser yng nghwmni pobl. Mae rhai o adegau hapusaf fy mywyd wedi digwydd ar ôl rhai o’r treialon mwyaf. Rydw i’n hapusach os ydw i wedi gweithio i ennill rhywbeth.
Mae ’na groesffordd bob amser
Mae pob un mynydd a ddringais i, neu bob digwyddiad eithafol y gwnes i eu cyflawni wedi cael ennyd o amheuaeth yn rhan o’r profiad. Dyna’r peth y bydda i’n ei gymryd o’r hyn yr ydw i’n ei wneud. Mewn cymdeithas sy’n cael ei nodweddu gan gyflawniad ar amrantiad, rydw i wrth fy modd â phurdeb cael nod a chyrraedd y copa a gorfod gweithio o gwmpas yr heriau er mwyn cyrraedd yno.
Fe syrthiais i mewn i hollt ar fynydd Denali. Dyna, heb amheuaeth, eiliad fwyaf brawychus fy mywyd. Doeddwn i ddim yn siŵr sut yr oeddwn i’n mynd i ddod oddi yno’n fyw.
Antarctica oedd y peth caletaf
Fe wnes i wthio fy nghorff yn gorfforol a seicolegol ymhellach nag erioed o’r blaen. Fe es i i mewn i ystafelloedd yn fy enaid nad oeddwn i’n ymwybodol o’u bodolaeth. Fe ges i ddiwrnodau eithriadol o galed, sgïo mewn ‘whiteout’ am 12 awr. Yna roedd yna eiliadau pan oedd yr haul yn yr union le cywir, a chrisialau’r eira’n adlewyrchu enfysau bychain oedd yn gwneud i chi feddwl eich bod chi’n sgïo ar draws gwely o ddiemwntiau, ac am yr hanner awr honno, gallai fod yn hollol orfoleddus. Os oes modd i ni gydnabod yr eiliadau hynny, dyna sy’n cyfoethogi bywyd.
Mae diwylliant y Cymoedd yn ein gwneud ni’n arbennig
Dw i’n dod o Bontypridd, ac rydyn ni’n mynd â’r ymdeimlad ’na o gymuned a chyfeillgarwch i bob cwr o’r byd. O ystyried mai cenedl fach ydyn ni, rydyn ni’n ymgorffori ysbryd antur. Edrychwch ar y Wladfa ym Mhatagonia 150 mlynedd yn ôl – rydyn ni wedi bod yn barod am her erioed.
Rwy’n dwlu ar y lle rwy’n byw ym Mae Caerdydd
Hwyliodd llong Capten Scott, y Terra Nova, o’r fan hon, ac mae’n fy nghyfareddu fy mod i’n byw ynghanol y crochan hwn o dreftadaeth Gymreig y Pegynau. Dyw e byth yn peidio â fy nghyffroi i, yr haenau o hanes islaw’r wyneb, y bobl sydd wedi mynd o’n blaenau. Ac mae hi’n amhosib dringo yn Eryri heb fod yn ymwybodol o Mallory ac Irvine, Hillary a Tenzing.
Bob tro y bydda i’n dod adref, mi fyddaf yn gweld Cymru drwy lygaid newydd
Er yr holl leoedd yr ydw i wedi cael y fraint o ymweld â nhw, eu pwrpas pennaf i mi oedd gwneud i mi werthfawrogi’r cyfoeth sydd ar garreg ein drws gymaint yn fyw. Ar un wedd, dydw i byth yn gadael cartref. Rwy’n mynd â’r un faner gyda mi i bobman, y Ddraig Goch, ac rwy’n eithriadol falch o weld ei bod hi’n byw yn Lolfa’r Chwaraewyr yn Stadiwm Principality pan na fydda i bant yn anturio.
