Tyfais i fyny ar ddwy olwyn a chydag ysbryd anturus.

Roedd fy rhieni ill dau yn beirianwyr hunangyflogedig, ac roedd ganddyn nhw rhyw agwedd gallu-gwneud-unrhyw-beth. Dechreuais i rasio beic modur pan oeddwn i’n chwech oed, ac mae’r atgofion hapusaf o’m plentyndod yn rhai lle roeddwn i ar ochr mynydd rhewllyd yn Aberdâr yn methu teimlo fy mysedd, lle roedd dad yn gweithio ar fy meic i a mam yn coginio i pawb oedd o gwmpas. Roeddwn i wrth fy modd.

Rydw i’n caru beicio, ac un o’r digwyddiadau chwaraeon gorau imi ei fynychu erioed oedd Gŵyl Feicio y Fenni. Roedd pawb o bob oed yn y gymuned allan ar y strydoedd yn gwylio plant wyth neu naw oed yn sgrialu o gwmpas ar feiciau bach ac yn gwylio’r beicwyr proffesiynol wedyn yn rasio ar hyd yr un llwybr. Roedd yn anhygoel – yn bopeth y dylai chwaraeon fod.

Richard Parks yn crwydro Cymru. Yn dechrau yn y mewndir, mae ei daith yn ei arwain drwy gefn gwlad tuag at yr arfordir  

Rydw i wastad wedi bod yn un sy’n rhoi fy nghyfan oll

Pan gollais i fy noddwyr i’r beicio modur, dyna pryd y trois fy sylw at rygbi. Mae pob merch a bachgen yn tyfu i fyny yn gobeithio chwarae i Gymru. Mae rhywbeth hudolus am wisgo’r crys coch. Ond i mi, roedd hefyd yn ymwneud â cheisio’r gorau y gallwn i fod.

Treuliais i flwyddyn bwysig iawn yn Ne Affrica. Pan oeddwn i’n 17, derbyniais i ysgoloriaeth i fynd i Goleg Michaelhouse yn KwaZulu-Natal. Roedd yn syth ar ôl yr apartheid a fi oedd y myfyriwr du cyntaf a’r unig un yn yr XV Cyntaf. Fe wnes i aeddfedu gwerth blynyddoedd yn yr un flwyddyn honno. Fe agorodd y profiad fy llygaid i broffesiynoldeb: doedd o ddim am yr arian, roedd i wneud a sut mae rhywun yn ei gymhwyso ei hun i’w grefft. Roedden ni’n dîm ysgol yn hyfforddi dair gwaith y dydd ac yn chwarae o flaen 14,000 o bobl.

Mae unrhyw gam y tu hwnt i’r man cyfforddus yn gam hanfodol tuag at hunan-ymwybyddiaeth ac, yn y pen draw, hapusrwydd.”

Rydw i wedi cael adegau anodd a chyfnodau tywyll, fel pawb arall. Mae bywyd yn daith ag iddi amseroedd da a drwg. Rydw i’n angerddol am ddefnyddio pob profiad bywyd i’n cyfoethogi ni. Rydw i’n teimlo mor ddiolchgar am gael bod yma nawr.

Silwét o ddyn yn sefyll wrth ochr mynydd gyda’r hwyr
Richard Parks yn dringo ym Mharc Cenedlaethol Eryri

Roedd y mynyddoedd yn cynnig heddwch i mi

Daeth fy ngyrfa rygbi i ben gydag anaf, a dim ond yn y blynyddoedd diwethaf rydw i wedi gallu delio â’r emosiynau, y rhai cadarnhaol a’r rhai negyddol, a sylweddoli o’r diwedd mor lwcus fues i i gael chwarae dros fy ngwlad. Mae’r tawelwch meddwl hwnnw yn un o’r anrhegion gorau y mae’r mynyddoedd wedi eu rhoi i mi: rydw i’n gallu caru rygbi unwaith eto.

Does dim rhaid iddo fod yn hwyl er mwyn bod yn hwyl. Gall ‘hwyl’ olygu her, boddhad a chyflawniad, yn ogystal â chwerthin a thynnu coes a threulio amser gyda phobl. Mae rhai o’r adegau hapusaf yn fy mywyd wedi dod yn sgil rhai o’r heriau a’r trallodion anoddaf. Rydw i’n hapusach os ydw i wedi gweithio i haeddu rhywbeth.

Mae yna bob tro groesffordd

Mae pob mynydd rydw i wedi ei ddringo a phob digwyddiad profi dygnwch rydw i wedi cymryd rhan ynddo wedi dod gydag ennyd o amheuaeth. Dyna rydw i’n ei gymryd o beth rydw i’n ei wneud. Mewn byd sy’n llawn o foddhad syth bin, rydw i’n caru purdeb y syniad o gael nod a chyrraedd y brig a gorfod gweithio o amgylch yr heriau i gyrraedd yno.

Fe syrthiais i i hollt yn y graig ar fynydd Denali. Dyna, yn wir, foment fwyaf dychrynllyd fy mywyd. Doeddwn i ddim yn siŵr sut oeddwn i am ddod allan o’r fan honno’n fyw.

Golygfa allanol o ddyn yn marchogaeth beic mynydd
beic mynydd pwyso ar ffens o flaen Raeadr
Richard Parks cario ei beic mynydd
Richard Parks yn beicio mynydd ym Mharc Cenedlaethol Eryri

Antarctica oedd yr anoddaf

Gwthiais fy hun yn gorfforol ac yn feddyliol yn bellach nag oeddwn i erioed wedi ei wneud o’r blaen. Fe es i mewn i ystafelloedd yn fy enaid nad oeddwn i’n gwybod am eu bodolaeth. Cefais i ddiwrnodau creulon, yn sgïo mewn storm eira am 12 awr. Wedyn roedd diwrnodau lle roedd yr haul yn union y lle iawn, ac roedd grisial yr eira’n adlewyrchu’r haul nes ei fod yn edrych fel taswn i’n sgïo dros wely o ddiemwntau, ac am yr hanner awr hwnnw, roedd y cyfan yn ewfforig. Os gallwn ni adnabod yr adegau hynny, dyna sy’n rhoi cyfoeth i fywyd rhywun.

Mae diwylliant y Cymoedd yn ein gwneud ni’n arbennig

Rydw i’n dod o Bontypridd, ac rydyn ni’n cymryd y teimlad hwnnw o gymuned a chyfeillgarwch gyda ni i bob rhan o’r byd. Er ein bod ni’n genedl fechan, rydyn ni’n ymgnawdoliad o ysbryd antur. Edrychwch ar y rhai a ymfudodd i Batagonia 150 o flynyddoedd yn ôl – rydyn ni wastad wedi bod yn barod am her.

Rydw i’n caru ble rydw i’n byw ym Mae Caerdydd

Fe hwyliodd llong Capten Scott, y Terra Nova, o fan hyn ac mae’n fy ngwefreiddio i fy mod i’n byw yn nharddle y treftadaeth polar Cymreig. Nid yw’n peidio â’m cyfareddu i, yr haenau o hanes oddi tannodd, y dynion a’r merched sydd wedi bod o’n blaenau. Ac allwch chi ddim dringo yn Eryri heb fod yn ymwybodol o Mallory ac Irvine, Hillary a Tenzing.

Richard Parks yn eistedd tu allan i babell
Richard Parks ym Mharc Cenedlaethol Eryri

Bob tro rydw i’n dod adref rydw i’n gweld Cymru o’r newydd

O fod wedi cael y fraint o ymweld a phrofi cynifer o lefydd gwahanol, dydi o ond yn gwneud i mi werthfawrogi’r cyfoeth sydd gennym ni ar ein stepen drws hyd yn oed yn fwy. Mewn rhai ffyrdd, dydw i byth yn gadael cartref. Rydw i’n cario’r un faner â draig Cymru arni i bob man gyda mi, ac rydw i’n falch iawn fod y faner honno’n cael ei harddangos yn Ystafell y Chwaraewyr yn Stadiwm y Principality pan nad ydw i’n ei chario ar deithiau antur.

Straeon cysylltiedig